RÜZGARLAR
Rüzgarlar kum çakıl gibi gevşek maddeleri havalandırarak taşımak , zemine çarparak aşındırmak ve biriktirmek suretiyle yeryüzünü şekillendirirler.
Rüzgarların şekillendirici etkilerinin görüldüğü yerlerin ortak özelliği ; bitki örtüsünden yoksunluk, yağış miktarının azlığı, mekanik çözülmenin fazlalığıdır.
Rüzgarlar en fazla çöllerde etkilidir. Ayrıca karasal iklimler, kumsallar, aşınım alanlarıdır. Kıyıların şekillenmesinde dolaylı etkiye sahiptir.
RÜZGAR AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ
MANTARKAYA (ŞEYTAN MASASI)
Rüzgarlar taşıdığı malzemelerle kayaların alt kısımlarına çarparak aşındırırlar . Sonuçta farklı aşınma sonucu mantara benzeyen kayalar ortaya çıkar. Yurdumuzda daha çok İç Anadolu Bölgesi'nde görülür.
YARDANG
Zemindeki farklı dirence sahip tabakalar arasındaki kolay aşınabilen kısımların aşınarak ortadan kalkması sonucu oluşan oluk şeklindeki yarıntılardır.
ŞAHİT KAYA
Farklı dirençlere sahip tabakaların üst üste tortullar oluşturduğu bölgelerde, kolay aşındırılabilen tabakaların aşındırılarak ortadan kalkması ile oluşurlar. Birbirinden ayrı duran tortul kütlelerin tabaka uzanışları karşılaştırıldığında birbirlerinin devamı oldukları anlaşılır.
RÜZGAR BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ
KUMUL (KUM TEPELERİ)
Rüzgarların taşıdığı malzemeleri gücünün azaldığı yerde biriktirmesi ile oluşur.
BARKAN
Kumulların hilal şeklinde olanlarına barkan denir. Rüzgarların hızına göre sürekli yer değiştirirler
LÖS
Kurak bölgelerde, rüzgarlar tarafından taşınarak biriktirilen topraklardır. Mineral maddelerce zengin verimli topraklardır.
Türkiye'de Rüzgarların Şekillendirici Etkisi
Türkiye'de rüzgarların etkili olduğu alanlar sınırlıdır. İç Anadolu Bölgesi'nde Konya Bölümünde (Karapınar çevresi) etkisi fazladır. Yakın zamana kadar sürekli genişleyerek tarım alanlarını işgal eden ve görünümü çölü andıran araziler erozyonu önleme çalışmaları ile kontrol altına alınmıştır.
Ayrıca kumsalların bulunduğu deniz kıyılarında da etkilidir. Çukurova-Silifke deltalarının kıyı bölgeleri, Kumköy, Şile, Çeşme plajları rüzgarların en etkili olduğu yerlerdir. Bazı kıyılarımızda sahildeki kumlar rüzgarın etkisiyle tarım alanlarına kadar taşınarak tarımı olumsuz etkilemektedir.
0 yorum:
Yorum Gönder